Bewustzijn

Bewustzijn

Pathogenese

Stoornissen van het bewustzijn ontstaan door structurele of functionele laesies in de structuren die bij het bewustzijn betrokken zijn.

• Focaal laesie bijv door inklemming door trauma, beroerte etc
• Diffuse laesie bijv door metabole stoornissen, intoxicaties en narcosemiddelen.

Anatomische structuren die bij het instandhouden van het bewustzijn betrokken zijn:

• Cerebrale cortex (inhoud van het bewustzijn)
• Reticulaire formatie
• Verbinding tussen reticulaire formatie en de cerebrale cortex.

!! Veel hersenzenuwen hebben een nauwe anatomische relatie met de reticulaire formatie.

!! Bij een ventraal ponsinfarct kunnen de mogelijkheden om bewustzijn kenbaar te maken verloren gaan, terwijl het bewustzijn zelf niet gestoord is = locked in syndroom.

Inklemming

De inhoud van de schedel is in compartiment verdeeld door de falx cerebri (tussen de cerebrale hemisferen) en het tentorium cerebelli (tussen de grote hersenen en het cerebellum). Volumetoename de hersenen leidt tot verplaatsing van hersenweefsel tussen deze compartimenten.

Klinische verschijnselen

• Delier = lichte daling van bewustzijn.
  Patient heeft moeite zich te concentreren en is snel afgeleid, of hij kan zijn aandacht juist niet snel wisselen als de situatie dat vereist.
  Andere persentatie: vergeet alles snel, gedesorienteerd, geen greep op situatie.
  Er kunnen waarnemingsvervalsingen voorkomen en hallucinaties, meestal visueel.
  ! Hoewel delier kan ontstaan bij een focale laesie, meestal gaat het om diffuse stoornissen (zoals intoxicaties, metabole ontregeling, infecties etc)
• Coma = sterker gedaald bewustzijn, slaaptoestand.
  Men spreekt van coma als de patient bij aanspreken en het toedienen van pijnprikkels de ogen niet opent, geen opdrachten uitvoert en geen verbale reacties geeft.
• Vegatitieve toestand: hersenstam is intact gebleven ook als de hersenen onherstelbaal beschadigd zijn.
  Patienten beginnen na enkele weken met enige regelmaat spontaan de ogen te opnenen. De patient knippert ook met de oogleden en beweegt de ogen. Hij Smakt of geeuwt, en buigt of strekt de ledematen.
  ! Het enige verschil met de definitie van coma is dat de ogen geopend zijn !!
• Locked-in-syndrome: bij een laesie in het voorste deel van de pons ontstaat een toestand waarin voor de patient bijna alle communicatie mogelijkheden zijn weggevallen.
  De patient kan zich niet bewegen en kan niet spreken. De hersenschors en de reticulaire formatie zijn echter niet beschadigd, en het bewustzijn is behouden.
  !! Een vergelijkbare situatie doet zich soms voor bij het syndroom van Guillain-Barre, waarbij de paresen zo volledig en uitgebreid kunnen zijn dat de patient niets meer kan bewegen, ook de ogen niet!!
• Hersendood: volledig uitval van de hersenen en hersenstam dat niet herstelbaar is, maar de patient is kunstmatig beademd.
  Op de ECG zijn alle reacties afwezig, de pupillen zijn wijd en lichtstijf. Er zijn geen oogbewegingen opwekbaar, ook niet door inspuiten van ijswater in orden. De corneaflexen zijn afwezig.

Onderzoek van comateuze patient

De mate van bewustzijndaling wordt vastgelegd met de Glasgow Coma Schaal. Er wordt 3 soorten reacties gescoord:

• Openen van de ogen:
  1. niet
  2. op pijnprikkel
  3. op aanspreken
  4. spontaan
• Motorische reactie
  1. geen reactie
  2. strekt
  3. buigt pathologisch
  4. buigt
  5. lokaliseert
  6. voert opdrachten uit
• Verbale reactie
  1. geen geluid
  2. geluiden, geen woorden
  3. enkele woorden
  4. verward
  5. georienteerd

Samenvatting van hoofdstuk 6 Bewustzijn, Neurologie